top of page

Chrom
Chromium

Układ- Cr.jpg

Chrom jest pierwiastkiem (zaliczanym do metali), który znajduje się w 6. grupie w 4. okresie układu okresowego pierwiastków chemicznych.

Chrom jako pierwiastek chemiczny charakteryzuje się srebrzystoszarą barwą o błękitnym połysku, która pojawia się w świetle.

Chrom jest pierwiastkiem, którego w ludzkim organizmie jest niewiele, ponieważ jego ilość szacuje się na 6 mg, ale pomimo swojej niewielkiej ilości, spełnia ważne funkcje.

W przyrodzie chrom można spotkać w dwóch postaciach. Pierwszą z nich jest chrom III, czyli będący na trzecim stopniu utlenienia i ta postać jest ważna dla ustroju. Z kolei druga postać chrom VI jest toksyczna dla organizmu, ma działanie kancerogenne, a jej pochodne są wykorzystywane w wielu gałęziach przemysłu.

Chrom zawdzięcza swoją nazwę greckiemu wyrazowi „chroma”, który oznacza „kolor”. Pierwiastek został tak nazwany, ponieważ chrom w zależności od stopnia utlenienia tworzy różne związki, a te charakteryzują się różnymi barwami. Przykładem jest chociażby rubin, kamień szlachetny, który w rzeczywistości jest kryształem korundu (minerałem będącym tlenkiem glinu Al2O3) z niewielką domieszką atomów chromu (III), który ma barwę czerwoną.  

dzwonek.jpg

Rola chromu w organizmie

  • Największe jego ilości chromu III znajdują się w wątrobie, śledzionie oraz w kościach.

  • Chrom znajdujący się w dużych ilościach nie ulega wchłonięciu w przewodzie pokarmowym, tylko zostaje wydalony wraz z kałem.

  • Chrom bierze udział w procesie metabolizmu glukozy, ponieważ jest składnikiem czynnika tolerancji glukozy (glucose tolerance factor - GTF)

    • GTF jest wytwarzany w wątrobie i uwalniany do krwi w chwili wzrostu poziomu glukozy

    • GTF działa z insuliną jako transporter, dzięki czemu łatwiej glukoza trafia do komórek ciała  

    • chrom jest uczestnikiem kontroli stężenia glukozy we krwi

  • Chrom nie tylko jako GTF transportuje glukozę wraz z insuliną, ale także pobudza trzustkę do wytwarzania insuliny oraz jest uczestnikiem przemian węglowodanów, białek i tłuszczów.

  • Chrom przyczynia się do zmniejszenia poziomu frakcji cholesterolu LDL (potocznie uznawany za zły cholesterol), a zwiększa poziom frakcji cholesterolu HD (potocznie uznawanego za dobry cholesterol)

  • Chrom zmniejsza działanie enzymów katabolicznych (katabolizm, czyli ogół reakcji chemicznych metabolizmu prowadzący do rozpadu złożonych związków chemicznych na prostsze cząsteczki)

  • Chrom stanowi również składnik wielu enzymów trawiennych

  • Chrom bierze udział w procesach antyoksydacyjnych oraz immunologicznych

  • Chrom uczestniczy w tworzeniu witamin i hormonów

Źródła chromu w pożywieniu

  • Często wymienianymi źródłami chromu są :

    • kakao proszek 16%

    • produkty pełnoziarniste (np. kasza gryczana)

    • ryż biały

    • sery podpuszczkowe

    • orzechy

    • grzyby

    • ryby (np. łosoś)

    • owoce morza

    • drożdże

    • szparagi

    • szpinak

    • brokuły

    • pomidory

  • Ponadto bogatym źródłem chromu są małże czy orzechy brazylijskie, ale również kukurydza, gotowana wołowina, suszone daktyle czy gruszki

  • Przyswajalność chromu rośnie wraz z obecnością witaminy C, ale spada przy cynku, manganie, wapniu i manganie

ikonka-chrom_edited.jpg

Tabela 1. Na podstawie danych ze strony www.foodcomp.dk/ 

Tabela_produktów-_chrom.jpg

Zapotrzebowanie na chrom

  • Zapotrzebowanie na chrom nie zostało określone w Normach żywienia dla populacji Polski z 2017, dlatego dane zamieszczone w poniższej tabeli pochodzą z danych Amerykańskiego Instytutu Medycznego

  • Brak dokładnej miary stanu odżywienia chromu uniemożliwia identyfikację osób, które mogą być podatne na niedobór chromu. W 2001 roku Amerykański Instytut Medyczny ustalił odpowiednie spożycie (AI) chromu na 20 - 35 µg / dzień dla dorosłych

  • Wchłanianie chromu z przewodu pokarmowego jest spowalniane przez fityniany, a zwiększa się równocześnie ze spożywaniem witaminy C, aminokwasów, szczawianów oraz niacyny (witaminy B3/PP)

  • Średnie wchłanianie chromu z przewodu pokarmowego wynosi 0,4 – 2,5%

Tabela 2. Zapotrzebowanie na chrom wg danych Rady ds. Żywności i Żywienia Amerykańskiego Instytutu Medycznego (The Food and Nutrition Board [FNB] of the US Institute of Medicine [IOM]) zapewniające normę AI (odpowiednie spożycie)

Normy- chrom.jpg

Niedobór chromu w organizmie

Chrom jest pierwiastkiem, który wymaga równowagi ilościowej w organizmie. Jego niedobór niesie za sobą wiele konsekwencji. W organizmie chrom traci się z moczem, kałem, ale także w niewielkim stopniu z żółcią, a nawet potem.

  • Przyczynami niedoborów chloru mogą być :

    • stres

    • intensywna aktywność fizyczna

    • niewłaściwa dieta  

    • nietolerancja glukozy

    • insulinooporność

    • zaburzenia lipidowe

    • zaburzenia wzrostu

    • neuropatia (choroba nerwów obwodowych)

    • encefalopatia (choroba układu nerwowego będąca wynikiem niewydolności wątroby)

    • spożywanie większej ilości cukrów prostych powoduje wydalanie chromu z ustroju

  • Objawami niedostatecznej ilości chromu są :

    • bóle głowy

    • rozdrażnienie

    • nieuzasadnione zmęczenie i zniechęcenie

    • spadek nastroju

    • zwiększony apetyt na słodkie produkty

    • wysoki poziom cukru we krwi

    • wysoki poziom cholesterolu we krwi

Długotrwały niedobór chromu zwiększa ryzyko wystąpienia cukrzycy czy miażdżycy. Odpowiednio zbilansowana dieta powinna spełniać zapotrzebowanie na ten pierwiastek, jednakże w niektórych przypadkach może być zalecana suplementacja chromem, ale to należy skonsultować z lekarzem.

Nadmiar chromu w organizmie

Nadmiar chromu organicznego, czyli takiego, który pochodzi z produktów żywnościowych nie powinien wywierać negatywnego wpływu na organizm.

Inna sprawa pojawia się, gdy zostaną przedawkowane suplementy zawierające chrom. Zbyt duże jego stężenie może zaburzać produkcję insuliny, a na dodatek zmniejszać przyswajalność cynku czy żelaza, co może objawiać się anemią.

 

Niektóre badania donoszą, iż nadmiar chromu pochodzący z suplementacji może uszkadzać DNA, a tym samym zwiększać ryzyko rozwoju choroby nowotworowej, wrzodów żołądka i dwunastnicy, dlatego tak ważne jest konsultowanie się z lekarzem w kwestii dodatkowego źródła danego pierwiastka.  

bottom of page