top of page

Klasyfikacja białek

Białka dzielone są na trzy grupy według:

  • budowy chemicznej

  • kształtu cząsteczki

  • funkcji biologicznej

 

Budowa chemiczna

 

Ze względu na budowę białka dzielone są na proste oraz złożone.

5_edited.jpg

Rycina 1. Podział białek ze względu na budowę chemiczną i kształt cząsteczki

Źródło: Ciborowska, H., Rudnicka, A., Ciborowski, A., & Wydawnictwo Lekarskie PZWL. (2019). Wydawnictwo Lekarskie PZWL.

Proste składają się tylko z aminokwasów – w ich skład wchodzą azot, tlen, węgiel, wodór i siarka.

 

Tabela 1. Klasyfikacja i charakterystyka białek prostych

Źródło: Opracowanie własne na podstawie: Ciborowska, H., Rudnicka, A., Ciborowski, A., & Wydawnictwo Lekarskie PZWL. (2019). Wydawnictwo Lekarskie PZWL.

Białka złożone, z kolei, oprócz aminokwasów, zawierają także związki niebiałkowe (grupy prostetyczne). Funkcję grupy prostetycznej mogą pełnić: reszta kwasu fosforowego, kwasy nukleinowe, hem (barwnik), atom metalu ciężkiego, węglowodany czy lipidy.

 

Tabela 2. Klasyfikacja i charakterystyka białek złożonych

Źródło: Opracowanie własne na podstawie: Ciborowska, H., Rudnicka, A., Ciborowski, A., & Wydawnictwo Lekarskie PZWL. (2019). Wydawnictwo Lekarskie PZWL.

Kształt cząsteczki

 

Pod względem kształtu cząsteczki białka, na podstawie stosunku osiowego – długości do szerokości, wyróżnia się dwie grupy: białka globularne oraz białka fibrylarne

 

  • Białka globularne – wartość stosunku osiowego jest mniejsza od 10; łańcuchy są polipeptydowe, mocno pofałdowane, sprzężone przez wiązania hydrofobowe

    • zaliczane są do nich m.in.: insulina, albuminy i globuliny osocza, liczne enzymy

  • Białka fibrylarne (włókienkowe) – wartość stosunku osiowego jest większa niż 10. Cechuje je uporządkowana struktura; łańcuchy polipeptydowe są zwinięte w kształt α-helisy lub β-harmonijki i utrzymywane dzięki wiązaniom kowalencyjnym lub wodorowym

    • zaliczane są do nich: kreatyna, miozyna, fibrynogen, kolagen

 

Funkcja biologiczna

 

Klasyfikacja białek pod względem ich funkcji biologicznej prezentuje się następująco:

  • białka strukturalne – kolagen, elastyna, keratyny, glikoproteiny

  • enzymy

  • hormony – insulina, glukagon, parathormon, kalcytonina

  • białka ochronne – immunoglobuliny, fibrynogen, interferon

  • białka transportowe – hemoglobina, albuminy osocza (m.in. bilirubina), lipoproteiny, transferryna

  • białka biorące udział w skurczu – aktyna i miozyna

  • białka błon komórkowych

bottom of page