Mangan jest pierwiastkiem (zaliczanym do metali), który znajduje się w 7. grupie w 4. okresie układu okresowego pierwiastków chemicznych.

Mangan jest twardym, kruchym i srebrzystoszarym metalem, który posiada 15 izotopów, ale trwały jest tylko izotop 55, który stanowi niemal 100% składu izotopowego manganu występującego w naturze.

W ludzkim organizmie mangan pełni wiele istotnych funkcji, gdzie wspomaga działanie układu nerwowego czy mięśniowego.

• Do najbogatszych źródeł manganu zalicza się :

  • owoce morza

  • orzechy (piniowe, włoskie, laskowe)

  • goździki

  • płatki owsiane

  • produkty pełnoziarniste

  • czerwone mięso

  • ryż

  • herbatę (czarna i zielona)

  • tofu

• Mangan jest również obecny  w owocach i warzywach, zwłaszcza w :

  • ananasie

  • morelach

  • korzeniu pietruszki

  • jarmużu

  • szpinaku

  • kalafiorze

  • buraku

• Mangan może występować także w wodzie, ale jeżeli w wodzie znajdują się jego większe ilości, zmienia się jej smak oraz zabarwienie to może doprowadzić do zaburzeń funkcjonowania przewodu pokarmowego i objawiać się rozstrojem żołądka czy niestrawnością

Zapotrzebowanie na mangan

• Zapotrzebowanie na mangan jest zależne od wieku oraz płci

• Zdrowa dieta na co dzień zapewnia odpowiednie zapotrzebowanie na ten pierwiastek śladowy

• Należy brać pod uwagę, że zapotrzebowanie może nie zostać spełnione, gdy mamy za dużo żelaza, ponieważ ten zmniejsza wchłanialność manganu

• Podobnie, na zmniejszenie jego wchłaniania z przewodu pokarmowego wpływają składniki obecne  w żywności takie jak: wapń, błonnik pokarmowy, kwas szczawiowy i fitynowy, czy zawarte w herbacie taniny,  a także przyjmowanie hormonalnej antykoncepcji

​

Tabela 2. Zapotrzebowanie na mangan wg Norm żywienia dla populacji Polski pod redakcją prof. dr hab. n. med. M. Jarosza, IŻŻ, 2020 

Nadmiar manganu w organizmie

Nadmiar manganu nie został odnotowany przez spożywanie za dużej ilości pokarmów zawierających ten pierwiastek. Nadmiar był ewentualnie spowodowany przez kontakt z płynem bądź dymem zawierającym mangan.

• Objawy, które wówczas mają miejsce to :

  • zaburzenia ze strony ośrodkowego układu nerwowego, które przypominają chorobę Parkinsona, np. drżenie kończyn czy trudności w chodzeniu

  • zaburzenia psychiczne (np. depresja)

  • zaburzenia funkcjonowania wątroby czy tarczycy

Pod koniec XX wieku zauważono, iż mangan może znajdować się w „kranówce”. Jest to naturalna obecność i do zanieczyszczenia dochodzi w momencie, gdy stężenie manganu w wodzie przekroczy wartość 400 – 500 µg/l.  W XXI wieku nie trzeba się obawiać zanieczyszczeń manganem przekraczającym daną wartość, jedyne, co może wówczas niepokoić to zmiana barwy, mętności, smaku i zapachu wody. Zdarza się, że nierozpuszczalne związki manganu wytrącają się w formie osadów mineralnych w przewodach wodociągowych i dodatkowo przyczyniają się do pogorszenia jakości wody. Znaczne stężenia manganu w wodzie przeważnie występują jednocześnie z wysokimi wartościami stężeń żelaza. Dopuszczalne stężenie manganu w wodzie z kranu wynosi 50 µg/l.

Inną drogą nadmiernego spożycia manganu jest droga wziewna, która może okazać się zagrożeniem dla osób pracujących w przemyśle, ponieważ bezpośrednio z płuc przedostaje się do krwioobiegu. W przeciwieństwie do drogi doustnej, gdy część wchłoniętej z przewodu pokarmowego dawki manganu jest zatrzymywana w wątrobie i eliminowana z żółcią, nadmierne stężenie manganu krąży w organizmie i utrzymuje się dłużej. Takie zatrucie manganem następuje w warunkach długotrwałego narażenia.

​

• Taki stan może objawiać się :

  • zaburzeniami ze strony układu nerwowego

  • brakiem apetytu

  • drażliwością

  • bólami mięśni

  • drżeniem mięśni