top of page
Ta witryna została zaprojektowana za pomocą kreatora
.com
. Stwórz swoją witrynę już dziś.Zacznij Teraz

Witamina B12
 Kobalamina

B12.jpg

Witamina B12 jest związkiem organicznym o skomplikowanej budowanie. Budową przypomina hemoglobinę, ale w swojej strukturze zawiera centralnie ułożony jon kobaltu w przeciwieństwie do hemoglobiny, która ma tam umiejscowiony atom żelaza. Witamina B12 jest witaminą syntetyzowaną tylko w komórkach bakteryjnych. Organizm potrzebuje jej do prawidłowego funkcjonowania, ale nade wszystko ma działanie zapobiegające niedokrwistości złośliwej.

W XIX wieku lekarz Thomas Addison opisał niedokrwistość, która była trudna w leczeniu przez ówczesnych lekarzy. Według tych danych chorzy umierali średnio w ciągu dwóch lat od pojawienia się pierwszych objawów. Borykali się z bladością skóry, zmęczeniem, problemami ze strony układu nerwowego czy zaburzeniami układu ruchu. Dopiero w latach 20. XX wieku określono chorobę mianem anemii złośliwej, na którą lekiem okazało się być spożywanie surowej wątroby, szczególnie wyciągu z wątroby w formie zastrzyków, ale zagrożenie w stosowaniu tej metody było przenoszenie patogenów, a dodatkowo było to bolesne dla pacjentów.  Za odkrycie sposobu leczenia anemii złośliwej George Whipple, George Minot i William Murphy otrzymali w 1934 roku Nagrodę Nobla z medycyny. W dalszych badaniach William Castle (uczeń Minota) wysnuł wniosek, że prawidłowe funkcjonowanie żołądka stanowi czynnik warunkujący odpowiednie wchłanianie czynnika leczniczego przeciwko anemii złośliwej. Ten czynnik został nazwany „czynnikiem wewnętrznym” (IF/ intristic factor, a dziś znanym jako czynnik Castle’a), a czynnik pochodzący z pożywienia „czynnikiem zewnętrznym”. Tym zewnętrznym faktorem okazał się być czerwony i krystaliczny kompleks, w którego centrum znajdował się jon kobaltu. Później został on nazwany kobalaminą lub witaminą B12.

dzwonek.jpg

Rola witaminy B12 w organizmie

  • Witamina B12 uczestniczy w tworzeniu czerwonych krwinek, a jej niedostateczna ilość w organizmie prowadzi do niedokrwistości

  • Witamina B12 dba o układ nerwowy, ponieważ

    • uczestniczy w tworzeniu neuroprzekaźników nerwowych, a te przenoszą informacje między komórkami

    • wzmacnia osłonkę mielinową (działa niczym tarcza chroniąca komórki nerwowe)

    • umożliwia zachowanie równowagi psychicznej i dzięki temu procesy uczenia się czy koncentracji przebiegają prawidłowo

    • uczestniczy w tworzeniu choliny, stanowiącej składnik fosfolipidów w otoczce mielinowej włókien nerwowych

  • Kobalamina bierze udział w tworzeniu metioniny zapewniającej organizmowi dobry nastrój

  • Witamina B12 wspomaga organizm w odbudowywaniu tkanki kostnej, co ma szczególne znaczenie dla dzieci oraz kobiet w okresie menopauzy, które są narażone na osteoporozę

  • Witamina B12 uczestniczy w syntezie białek tworzących kwasy nukleinowe  i w samym procesie ich tworzenia (DNA i RNA), a ponadto warunkuje podziały komórkowe

  • Kobalamina warunkuje powstawanie karnityny, która jest związkiem chemicznym wpływającym na metabolizm kwasów tłuszczowych, a więc z tego względu witamina B12 ma działanie na zmniejszenie się ilości tłuszczu  

Źródła witaminy B12 w pożywieniu

  • Witamina B12 znajduje się jedynie w produktach pochodzenia zwierzęcego

  • Bogatym jej źródłem są :

    • mięso wołowe

    • mięso drobiowe

    • podroby

    • ryby

    • owoce morza

    • produkty mleczne (oprócz mleka)

    • sery

    • jaja (żółtka)

  • Witamina B12 znajduje się również w przetworach warzywnych, które zawierają kwas mlekowy, są to :

    • kiszona kapusta

    • kiszone ogórki

  • Eksperci uznają, że głównym źródłem witaminy B12 są drobnoustroje, ponieważ to one syntetyzują kobalaminę

ikonki-witamina%20B12_edited.jpg

Tabela 1. Na podstawie danych z kalkulatora dietetycznego dla specjalistów - Alianta

Tabela_produktów-B12.jpg

Zapotrzebowanie na witaminę B12

  • Zapotrzebowanie na witaminę B12 jest zależne od wieku, płci czy stanu fizjologicznego organizmu

  • Dodatkowo jej dawki są zależne od diety, którą się aktualnie stosuje, ponieważ weganie nie mogą jej dostarczać, gdyż stanowi ona witaminę pochodzenia zwierzęcego

  • W wieku powyżej 50 lat spadkowi ulega produkcja czynnika Castle’a (wewnętrznego), który umożliwia wchłanianie witaminy B12, stąd ich zapotrzebowanie powinno być większe

  • Istnieje kilka czynników, które wywierają negatywny wpływ na witaminę B12 i należą do nich : alkohol, kwasy, światło słoneczne, estrogeny, tabletki nasenne.

​

Tabela 2. Zapotrzebowanie na witaminę B12 wg Norm żywienia dla populacji Polski pod redakcją prof. dr hab. n. med. M. Jarosza, IŻŻ, 2020 

W rzeczywistości witamina B12 ma pochodzenie zwierzęce ze względu na bakterie, które występują w organizmach zwierzęcych, nawet  u tych, które są roślinożerne. Bakterie znajdujące się w jelitach roślinożerców i tam produkują witaminę B12. W dalszej części roślinożercy stanowią menu drapieżników, które dzięki bytowaniu bakterii w jelitach roślinożerców również mogą spełnić swoje zapotrzebowanie na kobalaminę. To łańcuch pokarmowy pozwala „przekazywać sobie” witaminę B12. Człowiek nie może wykorzystać produkowanej w jego jelicie grubym kobalaminy, bo po pierwsze ma ona bardzo skomplikowany proces przyswajania wymagający aktywowania wielu czynników, a po drugie flora bakteryjna znajduje się w najdalszej części przewodu pokarmowego.

dzwonek.jpg

Niedobór witaminy B12 w organizmie

Witamina B12 w organizmie jest magazynowana w wątrobie przez kilka miesięcy, a nawet okres przechowywania u dorosłych trwa 2 czy nawet 5 lat. Z kolei u noworodków te zapasy kończą się już po roku. Ten okres półtrwania jest tak długi,  dzięki krążeniu wątrobowo – jelitowemu, które pozwala na częściowe odzyskanie witaminy B12.

 

Wegetarianie są jedną z grup najczęściej narażonych na niedobór witaminy B12, ale dzięki niewielkim ilościom witaminy B12, która może pochodzić z kiszonek czy zanieczyszczeń, niedobór kobalaminy rozwija się przez 20 czy nawet 30 lat.

 

Często niedobory witaminy B12 mają za przyczynę wadliwe funkcjonowanie żołądka (niedobór kwasu żołądkowego) lub choroby autoimmunologiczne, kiedy organizm wytwarza przeciwciała przeciwko własnym komórkom okładzinowym lub czynnikowi wewnętrznemu. Długotrwałe przyjmowanie niektórych leków, np. tych zmniejszających wydzielanie kwasu żołądkowego lub metforminy, może także prowadzić do niedoboru witaminy B12.

 

  • Jako przyczyny niedoboru witaminy B12 można wymienić :

    • zwiększone jej wydalanie wraz z moczem

    • stany zapalne błony śluzowej żołądka

    • schorzenia jelit

    • zaburzenia ze strony flory bakteryjnej jelit

    • choroby pasożytnicze (zwłaszcza tasiemczyce – bruzdogłowiec szeroki)

 

  • Objawami niedoboru witaminy B12 są :

    • zaburzenia produkcji erytrocytów, a to w konsekwencji prowadzi do niedokrwistości (głównie megaloblastycznej, czasem do niedokrwistości Addisona – Biermera, czyli niedokrwistości złośliwej)

    • drgawki oraz drżenie kończyn

    • zaburzenia równowagi

    • problemy z pamięcią i koncentracją

    • zanik nerwów wzrokowych

    • stany zapalne błony śluzowej jamy ustnej i języka

    • uczucie pieczenia w jamie ustnej

    • zanik brodawek na języku

    • zaburzenia czucia smaku

    • apatie, depresje i zaburzenia lękowe

    • zespoły urojeniowe

    • zaburzenia snu

    • zmiany nastroju

 

Najczęściej jako konsekwencja niedoboru witaminy B12 pojawia się anemia, która wywołuje bladość skóry, problemy z transportem tlenu w organizmie, pojawia się także płytki oddech, zmęczenie czy zawroty głowy.  W dalszym rozwoju zaburzeń pojawia się arytmia, a nawet niewydolność pracy serca.

Nadmiar witaminy B12 w organizmie

Witamina B12 jako witamina rozpuszczalna w wodzie nie stanowi zagrożenia dla organizmu ludzkiego w nadmiernych ilościach, ponieważ jest wydalana z organizmu wraz z moczem.

Normy- kobalamina 1.png
bottom of page