Witamina B6 | Nutridemy

Witamina B6
Pirydoksyna

Witamina B6 jest witaminą rozpuszczalną w wodzie, która występuje w postaci sześciu form, do których należą : pirydoksyna, pirydoksal, pirydoksamina i formy estrowe tych związków z kwasem fosforanowym. Wymienione związku charakteryzują się aktywnością biologiczną. Oznacza to, że jako koenzymy (a taką zdolność szczególnie wykazuje fosforan pirydoksalu i fosforan pirydoksaminy) biorą udział w przemianach metabolicznych. Skoro witamina B6 to nie tylko pirydoksyna, to używanie tej nazwy jako synonimu nie jest zgodne z wytycznymi Komisji Nomenklatury Biochemicznej.

Niedobór witaminy B6 może wywoływać chorobę skóry podobną do pelagry, dlatego kiedyś pirydoksyna była określana mianem aderminy, co oznacza substancję leczącą chorobę skóry.

Rola witaminy B6 w organizmie

Witamina B6 uczestniczy w przemianach aminokwasów, syntezie białek czy metabolizmie kwasów tłuszczowych
Ponadto witamina B6 bierze udział w metabolizmie neurotransmiterów, a także aminokwasów siarkowych czy w syntezie witaminy B3, która powstaje z tryptofanu
Witamina B6 odpowiada za prawidłowe funkcjonowanie układu nerwowego, a także chroni komórki nerwowe przed zbyt wczesnym starzeniem się
Witamina B6 jest elementem potrzebnym do syntezy hemu, który jest składnikiem hemoglobiny biorącej udział w transporcie tlenu i dwutlenku węgla
Witamina B6 pomaga w tworzeniu hormonów, chociażby serotoniny (regulującej : sen, apetyt, temperaturę ciała, ciśnienie krwi i krzepnięcie krwi, a nawet skurcze mięśni gładkich)
Witamina B6 uczestniczy w glikogenolizie, czyli przemianom glukozy w glikogen, ale również na glikogenolizę w mięśniach, czyli proces rozkładu glikogenu, oznacza to, że witamina B6 ma swój udział w regulację gospodarki węglowodanowej
Witamina B6 stanowi koenzym dla ponad 100 enzymów, dzięki temu odpowiada za prawidłowe wykonywanie swoich ról prze te związki

Źródła witaminy B6 w pożywieniu

Witamina B6 w ludzkim organizmie jest magazynowana w wątrobie, nerkach, mięśniach, ale również w mózgu w postaci fosforanu pirydoksalu
Jako źródła witaminy B6 można wymienić :
- drożdże piwowarskie
- otręby pszenne
- kaszę gryczaną
- mięso drobiowe (indyk, kurczak)
- wieprzowinę
- łososia
- fasolę białą
- soję
- jaja
- paprykę czerwoną
- ziemniaki
- kapustę pekińską
- pomarańcze
- kiwi
- banany
- pieczywo żytnie
Należy jednak brać pod uwagę, że obróbka termiczna mięsa, czyli smażenie, gotowanie, nawet peklowanie może zmniejszać zawartość witaminy B6 w tym produkcie nawet o 50 %

Tabela 1. Kunachowicz H., Nadolna I., Przygoda B., Iwanow K.: Tabele składu i wartości odżywczej żywności. PZWL Warszawa 2005

Zapotrzebowanie na witaminę B6

Zapotrzebowanie na witaminę B6 jest zależne do wieku, płci czy stanu fizjologicznego
Osoby przebywające na dietach pozbawionych mięsa powinny uwzględniać, że produkty pochodzenia roślinnego zawierają witaminę B6 w postaci glukozydu pirydoksyny (w dużych ilościach), ale jej przyswajalność wynosi ok 50 %
Witamina B6 może również być otrzymywana przez organizm w jelitach dzięki towarzystwu witamin B2 oraz B3, ale obróbka termiczna czy mrożenie niszczą witaminę B6, a ponadto alkohol i palenie papierosów czy stosowanie doustnych środków antykoncepcyjnych mogą redukować syntezę witaminy
Przy szacowaniu zapotrzebowania na witaminę B6 należy uwzględniać również stosowanie leków, które mogą wchodzić w interakcje. Wśród tych leków wymienia się :
- hydralazynę
- izoniazyd
- penicylaminę
- teofilinę
- L – DOPA
- doustne leki antykoncepcyjne

Tabela 2. Zapotrzebowanie na witaminę B6 wg Norm żywienia dla populacji Polski pod redakcją prof. dr hab. n. med. M. Jarosza, IŻŻ, 2020

Niedobór witaminy B6 może być sztucznie wywołany przez izoniazyd – lek przeciwgruźliczy. Podobne działanie wykazuje metotreksat i kwas foliowy, a także metformina i witamina B12. Dzieję się tak przez podobieństwo strukturalne do pirydoksyny, izoniazyd hamuje aktywność witaminy B6, stąd kiedy stosuje się te leki należy zastosować zwiększoną podaż witaminy B6.

Niedobór witaminy B6 w organizmie

Niedobór witaminy B6 zdarza się rzadko, ale jest możliwy do wystąpienia w organizmie. Szczególnie odpowiednią podaż tej witaminy powinny zapewniać sobie kobiety w ciąży i w okresie laktacji, osoby starsze czy osoby przebywające na diecie wysokobiałkowej.

Do niedoborów może dojść w przypadki zaburzeń wchłaniania z przewodu pokarmowego, stosowania restrykcyjnej diety, która jest nieodpowiednio zróżnicowana czy zbilansowana, przyjmowanie doustnych leków antykoncepcyjnych czy przeciwgruźliczych. Ponadto nadużywanie alkoholu oraz palenie papierosów zmniejsza zawartość witaminy B6 w organizmie.

Niedobór witaminy B6 może przyczyniać się do zaburzenia syntezy białek ustrojowych, kwasów nukleinowych, czyli DNA i RNA. Upośledzeniu ulega także produkcja hemoglobiny, a także erytrocyty stają się mniejsze, zniekształcone, co może doprowadzić do anemii. Dodatkowo zaburzone zostaje funkcjonowanie układu immunologicznego, a przez to zwiększają się szanse wystąpienia infekcji bakteryjnych i wirusowych.

Pierwszymi oznakami niedoborów mają związek z osłabieniem, pojawieniem się trądziku, stanami zapalnymi na skórze, łupieżem, drażliwością czy nudnościami.

Innymi objawami hipowitaminozy B6 są :
- nadpobudliwość nerwowa
- zmiany na skórze, błony śluzowe
- wypadanie włosów
- drętwienie kończyn
- migrena
- zaburzenia pamięci i koncentracji

W przypadku dzieci skutkami niedoborów witaminy B6 mogą okazać się :
- opóźniony rozwój umysłowy
- nieprawidłowości w budowie kośćca
- zaburzenia padaczkowe
- drażliwość i płaczliwość niemowląt

Nadmiar witaminy B6 w organizmie

Nadmiar witaminy B6 wykazuje niewielką toksyczność dla organizmu, ale jego przedawkowanie z dawce przekraczającej 200 mg na dobę może wywoływać zmiany.

Wówczas towarzyszy temu stanowi mrowienie kończyn, brak koordynacji mięśniowej, zmniejszenie się tolerancji na zimno, a nawet do zwyrodnienia tkanki nerwowej czy zaburzać gospodarkę aminokwasów we krwi.