top of page

Witamina B9
 Kwas foliowy

B9.jpg

Syntetyczna forma witaminy B9 to kwas foliowy, a  w przyrodzie występuje ona pod postacią folianów. Ludzki organizm nie produkuje tego związku, więc musi on zostać dostarczony wraz z pożywieniem. W organizmie człowieka kwas foliowy zostaje przekształcony do biologicznie aktywnej formy, czyli do postaci 5 – metylotetrahydrofolianu, która ma zdolność przenikania do komórek, a także potrafi pokonywać barierę krew – mózg.

Jednakże foliany i kwas foliowy nie są tożsame. Istnieje między nimi różnica, która związana jest z wchłanianiem w przewodzie pokarmowym. Biodostępność folianów jest ograniczana przez wiele związków, ale także przez obróbkę termiczną czy promieniowanie UV. Okazuje się, że biodostępność folianów z pożywienia wynosi średnio 50 – 80 %, a syntetycznej

witaminy B9 wręcz całkowicie. 

Witamina B9 została odkryta na początku XX wieku i wydzielona po raz pierwszy z drożdży, a dopiero później z liści szpinaku, stąd nazwa folian wzięła się od łacińskiego „folium”, czyli liść.

dzwonek.jpg

Rola witaminy B9 w organizmie

  • Witamina B9 pełni funkcję w syntezie DNA, ponieważ kwas foliowy jest elementem potrzebnym do syntezy nukleotydów, szczególnie w matrycy związanej ze wzrostem i prawidłowym działaniem komórek oraz tkanek

  •  Witamina B9 odpowiada (podobnie jak witamina B6 czy B12) za spadek poziomu homocysteiny we krwi, dzięki temu możliwa jest przemiana do metioniny, a ponadto za wysoki poziom homocysteiny w organizmie może uszkadzać naczynia krwionośne czy zwiększa poziom cholesterolu we krwi, a to może nieść za sobą konsekwencje w postaci miażdżycy czy zawału mięśnia sercowego

  • Kwas foliowy jest uznawany za jeden z wielu istotnych czynników wpływających na płodność

    • u mężczyzn stanowi istotny składnik spermatogenezy

    • u kobiet jej brak powoduje zaburzenia płodności i problem z zajściem w ciążę

  • Prawidłowy poziom witaminy B9 jest potrzebny, aby nie wystąpiła w organizmie niedokrwistość prowadząca do zaburzeń dojrzewania czerwonych krwinek

  • Kwas foliowy jest czynnikiem potrzebnym do syntezy neuroprzekaźników

  • Witamina B9 jest bardzo istotnym składnikiem na początku życia płodowego, ponieważ odpowiada za prawidłowe kształtowanie się cewy nerwowej, a następnie całego układu nerwowego, stąd trzy miesiące przed planowaną ciążą zaleca się suplementowanie kwasu foliowego przez kobiety

    • suplementacja kwasem foliowym zapewnia profilaktykę bezmózgowia czy rozszczepu kręgosłupa u dzieci

    • nie tylko przed ciążą witamina B9 jest ważna, ale także w jej trakcie i w okresie laktacji, ponieważ dostarczana wraz mlekiem matki do organizmu dziecka zapewnia stymulowanie namnażania się komórek w okresie intensywnego wzrostu czy zapobiega rozwojowi niedokrwistości u dziecka

    • średnio dawka kwasu foliowego wynosi 400 mikrogramów (ale należy pamiętać, że każdy organizm jest inny i dawka powinna zostać ustalona po konsultacji z lekarzem!)

Źródła witaminy B9 w pożywieniu

  • Witamina B9 powinna się kojarzyć z barwą ciemnozieloną, ponieważ źródło stanowią szczególnie warzywa liściaste

  • Ważną kwestią w spożywaniu warzyw i owoców będących źródłem witaminy B9 jest nie poddawanie ich żadnej obróbce termicznej czy zbyt długiemu przechowywaniu, ponieważ następuje strata kwasu foliowego, dlatego najlepiej spożywać je świeże i surowe

  • Bogatym źródłem witaminy B9 są :

    • drożdże

    • szpinak

    • biała fasola

    • pietruszka (zarówno natka i korzeń)

    • żółtko jaja kurzego

    • groch

    • brukselka

    • brokuły

    • jarmuż

    • awokado

    • szparagi

ikonki-witamina%20B9_edited.jpg

Tabela 1. Kunachowicz H., Nadolna I., Przygoda B., Iwanow K.: Tabele składu i wartości odżywczej żywności. PZWL Warszawa 2005

Tabela produktów-B9.jpg

Zapotrzebowanie na witaminę B9

  • Zapotrzebowanie na witaminę B9 jest zależne od wieku i średnio dla dzieci dawka wynosi 200 – 300 mikrogramów na dobę, a dla dorosłych 400 mikrogramów na dobę

  • Stosując urozmaiconą dietę, bogatą w warzywa i owoce nie jest konieczna suplementacja, jednakże są pewne wyjątki, w których suplementacja jest zalecana (powinno się ją skonsultować ze specjalistą) i należą do nich :

    • osoby palące papierosy

    • osoby nadużywające alkohol

    • kobiety stosujące antykoncepcję hormonalną

    • ciężarne

    • niemowlęta, a zwłaszcza noworodki o niskiej masie urodzeniowej

    • nastolatki w okresie dojrzewania

    • osoby w podeszłym wieku

    • osoby przyjmujące leki przeciwpadaczkowe

    • osoby cierpiące na schorzenia układu pokarmowego

    • osoby mające ubogą dietę z towarzyszącym niedoborem żelaza i witaminy C
       

Tabela 2. Zapotrzebowanie na witaminę foliany wg Norm żywienia dla populacji Polski pod redakcją prof. dr hab. n. med. M. Jarosza, IŻŻ, 2020 

Niedobór witaminy B9 w organizmie

W punkcie poświęconym zapotrzebowaniu jest wymieniona lista osób, która jest narażona na niedobory witaminy B9.

 

  • Najczęstszym objawem niedoborów witaminy B9 są symptomy neurologiczne tj. :

    • zaburzenia mowy

    • problemy ze wzrokiem

    • mrowienie kończyn

    • drętwienie rąk i nóg

    • zaburzenia pamięci

    • problemy z koncentracją

    • spadek nastroju

    • stany depresyjne i / lub psychotyczne

    • niestabilność chodu

 

  • Innymi objawami wskazującymi na niedobór witaminy B9 są :

    • bladość skóry

    • owrzodzenia w jamie ustnej

    • przebarwienia płytki paznokci

    • osłabienie

    • chroniczne zmęczenie

    • bóle głowy

    • skrócony oddech

 

Wyżej wymienione objawy wskazują na niedokrwistość megaloblastyczną. Wyróżnia się niedokrwistość spowodowaną niedoborem witaminy B12 czy kwasu foliowego. Ten rodzaj niedokrwistości powoduje, że dochodzi do upośledzenia powstawania krwinek czerwonych, a tym samym do skrócenia ich przeżycia i przedwczesnego niszczenia w szpiku.  

 

  • Długotrwale utrzymujący się niedobór witaminy B9 może przyczynić się do pojawienia się konsekwencji  w postaci :

    • osteoporozy

    • zaburzeń układu pokarmowego

    • chorób układu krążenia (miażdżycy, zawału mięśnia sercowego, wylewu krwi do mózgu)

    • niedokrwistości

    • stanów zapalnych w obrębie błony śluzowej jamy ustnej

    • wad płodu i poronienia

Nadmiar witaminy B9 w organizmie

Okazuje się, że nadmiar witaminy B9 maskuje niedobór witaminy B12, a w konsekwencji może prowadzić do uszkodzeń układu nerwowego.

 

  • Innymi objawami nadmiaru mogą być :

    • bezsenność

    • stany depresyjne

    • rozdrażnienie

    • dysfunkcje przewodu pokarmowego

    • alergie

 

Kobiety, które w trakcie ciąży suplementowały nadmierne dawki, mogły doprowadzić do zwiększenia ryzyka zachorowalności na astmę u ich dzieci, stąd tak istotne jest bycie pod stałą kontrolą lekarza.  

Normy- foliany 1.png
bottom of page