top of page

Chlor
Chlorum

Układ- Cl (1).jpg

Chlor jest pierwiastkiem (zaliczanym do niemetali), który znajduje się w 17. grupie w 3. okresie układu okresowego pierwiastków chemicznych. Z chemicznego punktu widzenia to żółtozielony gaz, który jest cięższy od powietrza, dodatkowo charakteryzuje się duszącym zapachem i jest silnie trujący. Chlor stanowi silny utleniacz i środek dezynfekujący, a także jest powszechnym składnikiem wielu soli i innych związków.

Chlor jest dla organizmu pierwiastkiem mineralnym, który zaliczany jest do elektrolitów. W organizmie człowieka występuje pod postacią anionu (ujemnego jonu) chlorkowego, który prawie w 70% zajmuje przestrzeń pozakomórkową. Najczęściej spotykanym związkiem  w produktach spożywczych jest chlorek sodu, czyli sól kuchenna.

Rola chloru w organizmie

  • Chlor (obok potasu i sodu) jest zaliczany do głównych elektrolitów błonowych; znajduje się w wielu miejscach w organizmie m.in. : w żołądku, ślinie, skórze, tkance podskórnej czy kościach

  • Chlor jest składnikiem kwasu solnego (HCl) w żołądku, który bierze udział w trawieniu białek

  • Chlor stanowi aktywator pepsynogenu; jako składnik kwasu solnego aktywuje pepsynę, czyli aktywną formę pepsynogenu, dzięki temu może nastąpić rozbicie białek na mniejsze części, które następnie zostaną wchłonięte w dalszych odcinkach układu pokarmowego

  • Chlor w przewodzie pokarmowym bierze udział w syntezie amylazy ślinowej (enzymu produkowanego przez ślinianki i biorącego udział we wstępnym trawieniu węglowodanów w jamie ustnej)

  • Chlorek sodu pełni rolę w regulowaniu gospodarki wodno – elektrolitowej

  • Chlor w organizmie odpowiada za regulację pH, dzięki czemu możliwe jest tworzenie optymalnych warunków do pracy danych narządów, ponieważ w ustroju w bliskich odcinkach występują jego różne wartości (np. pH w żołądku osiąga wartość ok. 1-2, z kolei w dwunastnicy ma charakter zasadowy, czyli pH wynosi 7-8)

  • Chlor również jest odpowiedzialny za równowagę kwasowo – zasadową i osmotyczność płynów ustrojowych (odpowiedni balans płynów między wewnętrzną i zewnętrzną przestrzenią komórek)

  • Chlor jest pierwiastkiem zapewniającym kontrolę sodu w organizmie, a co za tym idzie wpływa na wartość ciśnienia krwi

  • Chlor bierze udział we wchłanianiu witaminy B12

  • Prawidłowy poziom chlorków w surowicy krwi wynosi 98 - 106 mmol/l, a w moczu ok. 140 - 250 mmol w dobowej zbiórce moczu

Źródła chloru w pożywieniu

  • Największym źródłem chloru dostępnym w żywności jest NaCl, czyli chlorek sodu znany powszechnie jako sól kuchenna

  • Często wody mineralne są odpowiednim źródłem chloru i pozostałych składników mineralnych

  • Jeśli chce się znaleźć produkty bogate w chlor, należy szukać tych zawierających sól. Do nich zalicza się prawie każdy produkt, np. :

    • wędliny, kiełbasy

    • sery podpuszczkowe, topione

    • wędzonki

    • słone oraz słodkie przekąski

    • dania instant

    • gotowe sosy, potrawy i konserwy

    • pieczywo, płatki zbożowe, wafle

    • ciasta, ciasteczka itp.

  •  Wśród innych źródeł chloru można wymienić :

    • kurczaka

    • wątrobę cielęcą

    • kiełki pszenicy

    • oliwki

    • sery żółte

    • mniszka

    • drożdże piwne

    • ryby

    • surowe kozie mleko

    • wodorosty

ikonka-chlor_edited.jpg

Tabela 1. Kunachowicz H., Nadolna I., Przygoda B., Iwanow K.: Tabele składu i wartości odżywczej żywności. PZWL Warszawa 2005

​

​

Zawartość chloru w produktach spożywczych jest rzadko podawana, ponieważ chlor jest składnikiem soli, stąd poniższa tabela zawiera wartości soli w mg na 100 g produktu. 

Więcej produktów z zawartością soli można znaleźć w zakładce na temat sodu.

Tabela_produktów-_sól_dla_Cl.jpg

Zapotrzebowanie na chlor

  • Zapotrzebowanie na chlor jest zależne przede wszystkim od wieku. Organizm nie potrzebuje bardzo dużych dawek chloru, a jego powszechność w produktach spożywczych sprawia, że dieta przeciętnego człowieka spełnia normy

  • W przypadku diety należy mieć na uwadze zawartość soli w produktach, która w obecnym przemyśle spożywczym jest dodawana prawie wszędzie, więc mogą pojawiać się jej nadmiary

  • Zapotrzebowanie na sól ma związek zarówno z chlorem i sodem (w zakładce sód dowiesz się więcej na temat zapotrzebowania na sól)

​

Tabela 2. Zapotrzebowanie na chlor wg Norm żywienia dla populacji Polski pod redakcją prof. dr hab. n. med. M. Jarosza, IŻŻ, 2020

Normy- chlor.jpg

Niedobór chloru w organizmie

Pomimo powszechności chloru w produktach spożywczych, mogą z różnych przyczyn nastąpić jego niedobory.

​

  • Wśród przyczyn hipochloremii wymienia się :

    • nadmierną diurezę, która przebiega w przypadku chorób nerek

    • zaburzenia hormonalne (wywołujące nadmierną diurezę)

    • nadmierne pocenie się

    • biegunki, wymioty

    • rozległe oparzenia

​

Hipochloremii, czyli niedostatecznej ilości chlorków w organizmie towarzyszy bardzo często zbyt wysoki poziom białka we krwi lub występuje w przypadku podawania płynów elektrolitowych i nadmiernego rozcieńczenia krwi.​Nieodpowiedni poziom chloru w organizmie może być też spowodowany przez zastoinową niewydolność serca czy chorobę Addisona (dawniej nazywaną cisawicą, czyli pierwotną niedoczynnością kory nadnerczy, która ma związek z zaburzonym wydzielaniem kortyzolu i aldosteronu).

​

  • Objawami niskiej zawartości chlorków w ustroju są :

    • osłabienie

    • bóle i / lub zawroty głowy

    • skurcze mięśni

    • uczucie chronicznego zmęczenia

    • problemy z koncentracją i pamięcią

    • nieprawidłowości ze strony układu pokarmowego (zaburzenia trawienia)

​

Hipocholemia, jak każde niedobory danego składnika mineralnego może osiągać negatywne skutki, do których  w przypadku niedoboru chlorków zalicza się wzrost pH krwi powyżej wartości 7,45 czego konsekwencją jest tzw. zasadowica metaboliczna (zaburzenie równowagi kwasowo - zasadowej).

Nadmiar chloru w organizmie

Nadmiar chlorków w organizmie to hiperchloremia, która może wynikać z nadużywania soli w swojej diecie.

​

  • Przyczyny hiperchloremii to np. :

    • utrata wodorowęglanów przez przewód pokarmowy lub nerki

    •  choroba Cushinga (stan nadczynności przedniego płata przysadki mózgowej, który doprowadza do wtórnego rozrostu kory nadnerczy i nadmiernego wydzielania kortyzolu)

    • zbyt niski poziom białka we krwi

    • odwodnienie

​

  • Objawami hiperchloremii są :

    • zaburzenia układu nerwowego

    • nieprawidłowe działanie układu mięśniowego

    • nudności

    • wymioty, biegunki

    • osłabienie mięśni

    • zaburzenia równowagi

    • zaburzenia pracy nerek czy serca

    • nadciśnienie

​

Hiperchloremia, jak każde nadmiary danego składnika mineralnego może mieć negatywne działanie. Do nich zalicza się rozwój kwasicy, w której pH spada do wartości poniżej 7,35 , a w jej przebiegu obserwuje się m.in. poważne zaburzenia pracy serca, a także nieprawidłowości w oddychaniu.

bottom of page