top of page

Funkcje tłuszczów

Tłuszcze są jednym z podstawowych składników odżywczych, spełniającym w ludzkim organizmie wiele rozmaitych funkcji. Stanowią około 10-15% masy ciała u mężczyzn oraz około 15-25% u kobiet. Występują w formie tłuszczu zapasowego – podskórnego oraz narządowego. Tłuszcz podskórny składa się głównie z glicerydów prostych, natomiast tłuszcz narządowy zawiera w swoim składzie dodatkowo takie składniki jak fosfolipidy, glikolipidy, cholesterol.

 

W organizmie człowieka tłuszcze:

  • stanowią główne (obok węglowodanów), skoncentrowane źródło energii dla tkanek i narządów oraz zapasowy materiał energetyczny (1 g tłuszczów dostarcza 9 kcal)

  • dostarczają NNKT, których organizm nie może sam syntetyzować (kwas linolowy, α-linolenowy)

  • są źródłem witamin lipofilowych A, D, E oraz K i ułatwiają ich przyswajanie z innych produktów

  • pełnią rolę strukturalną jako materiał budulcowy struktur błoniastych komórki i substancji białej mózgu

  • determinują właściwości błony komórkowej (jej przepuszczalność, aktywność enzymatyczną, właściwości receptorowe)

  • są składnikiem płynów ustrojowych

  • biorą udział w syntezie eikozanoidów – związków o charakterze hormonów tkankowych, spełniających wiele istotnych metabolicznie funkcji

  • są prekursorami hormonów steroidowych (cholesterol) kory nadnerczy oraz hormonów płciowych 

  • ułatwiają odczuwanie smaku, przełykanie pokarmu

  • hamują skurcze żołądka i produkcję soku żołądkowego

  • chronią przed nadmierną utratą ciepła

  • stabilizują narządy wewnętrzne

  • wpływają na sprawność układu krążenia

  • wpływają na stan skóry oraz włosów

 

Jako pokarm tłuszcze polepszają walory smakowe potraw, zwiększają sytość oraz wartość energetyczną.

 

Cholesterol jest istotnym składnikiem strukturalnym błon komórkowych, wchodzi także w skład otoczki mielinowej w tkance nerwowej, stanowi ważny składnik lipoprotein osocza, jest prekursorem kwasów żółciowych i licznych substancji biologicznie czynnych (np. hormonów steroidowych, ale także gruczołów płciowych i witaminy D3.

Grafiki Nutripedia-kopia.png

Rycina 1. Związki powstające z cholesterolu

Źródło: Gawęcki J, Berger S. Żywienie człowieka t. 1. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN; 2012.

Wielonienasycone kwasy tłuszczowe biorą udział w produkcji eikozanoidów – biologicznie aktywnych substancji o charakterze hormonów tkankowych, stanowiących obwodowe przekaźniki, które wzmacniają lub osłabiają w komórkach regulacyjną czynność hormonów i neuromediatorów. Zaliczane są do nich prostaglandyny, prostacykliny, tromboksany, lipoksyny oraz leukotrieny. Związki te wpływają na funkcję wielu tkanek oraz narządów, przy czym szczególną rolę odgrywają w regulacji czynności układu sercowo-naczyniowego. Prostacykliny silnie wpływają na rozszerzenie naczyń wieńcowych i wzmocnienie siły skurczu mięśnia sercowego. Tromboksany, z kolei, wpływają na agregację trombocytów - powstawanie zakrzepów naczyniowych.

 

Nienasycone kwasy tłuszczowe dodatkowo:

  • stanowią niezbędne składniki budulcowe komórek, stałe elementy fosfolipidów błon komórkowych oraz mitochondrialnych

  • są potrzebne do transportu lipidów we krwi (poprzez wpływ na transport i metabolizm cholesterolu, zmniejszają jego ilość w surowicy krwi)

  • zapobiegają agregacji płytek krwi (przeciwdziałają powstawaniu zakrzepów naczyniowych)

  • poprzez zwiększenie wydzielania jonów sodowych z moczem i rozszerzanie naczyń tętniczych zapobiegają nadciśnieniu tętniczemu

  • zwiększają siłę skurczu mięśnia sercowego

bottom of page