Starzenie jako część życia człowieka
W ludzkim organizmie nieustannie zachodzą różne przemiany i procesy niezbędne do życia. Wraz z wiekiem nasze ciało się starzeje i jest to nieuniknione. Zmiany, które zachodzą w naszym organizmie bezpośrednio wpływają na prace każdej komórki. Na to jak szybko się zestarzejemy ma wpływ wiele czynników m.in. stres, nawyki żywieniowe, aktywność fizyczna, rodzaj wykonywanej pracy, ale też środowisko w jakim żyjemy. Naukowcy na całym świecie starają się poznać dokładnie mechanizmy starzenia się ludzkiego organizmu. Trwają badania zwierząt długowiecznych jak np. rekina grenlandzkiego, który może żyć nawet ponad 400 lat. Badania te w przyszłości mogą pomóc w poprawie zdrowia osób w podeszłym wieku.
Mechanizm starzenia się układu krwionośnego
Proces starzenia się naczyń krwionośnych jest wielopłaszczyznowy. Wraz ze starzeniem się populacji wzrasta zachorowalność na choroby układu krwionośnego. Przyczyny wystąpienia stanu zapalnego naczyń krwionośnych są bardzo złożone. Istnieje związek między zwiększonym stresem oksydacyjnym(wolne rodniki) a aktywacją procesów zapalnych w ścianach naczyń krwionośnych, które są bezpośrednią przyczyną powstawania mikro uszkodzeń śródbłonka naczyń krwionośnych. Ponadto dochodzi do nasilenia aterogenezy(odkładanie się cholesterolu w naczyniach).
Mózg
Mózg tak jak i inne narządy wraz z upływem lat ulega degradacji. Tak samo zmniejszeniu ulega liczba neuronów. Wraz z wiekiem dochodzi do atrofii mózgu, czyli stopniowego zmniejszania się objętości tego narządu. Obecny stan zapalny układu nerwowego może wiązać się z wystąpieniem zaburzeń poznawczych. W mózgu osób w podeszłym wieku oznaczane wyższe stężenia prozapalnych cytokin przy niższym poziomie cytokin przeciwzapalnych. Do schorzeń związanych z zaburzeniem pracy układy nerwowego zalicza się chorobę Alzheimera oraz chorobę Parkinsona.
Rekompozycja składu ciała
Według najnowszych badań przeprowadzonych przez Ponti i wsp. wraz z wiekiem wzrasta poziom tkanki tłuszczowej, a maleje poziom beztłuszczowej masy ciała czyli mięśni. Ma to związek z występowaniem chorób wieku starczego oraz spadkiem sprawności fizycznej. Jako główne przyczyny obniżenia jakości życia osób starszych wymienia się ograniczoną mobilność oraz urazy. Przyrost trzewnej tkanki tłuszczowej(czyli, tej otaczającej narządy wewnętrzne), zmniejszenie masy kostnej
Zmiany w układzie kostnym
Charakterystyczną zmianą w starzejącym się organizmie jest wystąpienie sarkopeni, czyli utraty masy mięśniowej oraz ogólne osłabienie mięśni. Ma to związek z degeneracją włókien mięśniowych co jest m.in. spowodowane pogorszeniem się ich unerwienia. Obniżenie masy mięśniowej nie pozostaje bez wpływu na tkankę kostną. Uszkodzeniu ulegają stawy, obniża się masa kostna. Utrata masy kostnej może być spowodowana obniżoną aktywnością fizyczną. Te wszystkie zaburzenia prowadzą do powstania mechanizmu tzw. Błędnego koła. Wraz z wiekiem obniża się masa mięśniowa, przez co mniej się poruszamy co nie pozostaje bez wpływu na nasz układ kostny – drastycznie pogarsza się ogólna sprawność fizyczna. Układ kostny kobiety starzeje się szybciej i ma to związek z układem hormonalnym. Po menopauzie utrata masy kostnej może wynieść nawet 6% rocznie.
Starzenie się skóry
Skóra jest największym ludzkim organem i na tempo jej starzenia się ma wpływ wiele czynników m.in. wiek, ekspozycja na promieniowanie ultrafioletowe, zanieczyszczenie środowiska, dieta. Starzenie charakteryzuje się nagromadzeniem makrocząsteczkowych uszkodzeń w komórkach, upośledzeniem zdolności regeneracyjnych tkanek. Wraz z wiekiem skóra staje się sucha, matowa, traci elastyczność oraz pojawiają się zmarszczki. Jest to związane z zanikiem naskórka, zmniejszeniem liczby fibroblastów oraz włókien kolagenowych skóry.
Przedwczesne starzenie się a choroby nowotworowe
Do głównych metod leczenia nowotworów zalicza się m.in. chemioterapie. Polega na podawaniu choremu silnych leków przeciwnowotworowych, które działają toksycznie nie tylko na sam nowotwór, ale też na cały organizm. Według badaczy terapie przeciwnowotworowe wpływają na przyspieszony proces starzenia się komórek, niestabilność genomu. Ponadto samo występowanie nowotworu może przyspieszać proces starzenia się. Tę hipotezę potwierdzają dane zebrane od pacjentów, którzy pokonali raka i zgłaszają pogorszenie sprawności fizycznej, zwiększoną liczne chorób współistniejących oraz obniżenie jakości życia. Na chwilę obecną trwają badania wpływu leczenia przeciwnowotworowego na starzenie się organizmu.
Choroby wieku starczego
Starzenie się jest uznawane za główny czynnik ryzyka wystąpienia większości chorób przewlekłych oraz niepełnosprawności. Nowotwory, cukrzyca, choroby układu krwionośnego, zaburzeni poznawcze a także choroby przewlekłe takie jak: osteoporoza czy RZS(reumatoidalne zapalenie stawów) to częste schorzenia występujące w wieku starczym. W myśl teorii gerontologicznej, zmniejszając tempo starzenia, pojawienie się większości chorób przewlekłych związanych z wiekiem ulega spowolnieniu.
Bibliografia:
Ponti F., Santoro A. Mercatelli D., Gasperini C., Conet M., Martucci M., Sangiorgi L., Franceschi C., Bazzocchi A. “Aging and Imaging Assessment of Body Composition: From Fat to Facts” Frontiers in endocrinology January 2020; Volume 10 Article 861
Hodes R., Sierra F., Austad S., Epel E., Neigh G., Erlandson K., Schafer M., LeBrasseur N., Wiley C., Campisi J., Sehl M., Scalia R., Eguchi S., Kasinath B., Halter J., Cohen H. Demark-Wahnfried W., Ahles T., Barzilai N., Hurria A., Hunt P. “Disease drivers of aging” Ann N Y Acad Sci. December 2016 ; 1386(1): 45–68
Morris B., Willcox B., Donlon T. “Genetic and epigenetic regulation of human aging and longevity” Biochin Biophys Acta Mol Basis Dis. July 2019; 1865(7): 1718-1744
Frenzel A., Walter N., Wirkner K., Loeffler M., Loeffler – Wirth H. “The aging human body shape” npj Aging and Mechanisms of Disease (2020) 6:5 ; https://doi.org/10.1038/s41514-020-0043-9
Cao C. Xiao Z., Wu Y., Ge C. “Diet and skin Aging – from the perspective of food nutrition” Nutrients 2020, 12, 870; doi:10.3390/nu12030870
Zasadzka E., Wieczorkowska-Tobis K. „Zmiany w układzie ruchu w procesie starzenia” Gerontologia Polska 2014, 3, 161-165
Ungvari Z., Tarantini S., Donato A., Galvan V., Csiszar A “Mechanisms of vascular aging” Circ Res. September 2018; 14; 123(7): 849-867